Op de 11e van de 11e start het carnavalsseizoen met zijn rituelen en gekke namen. Want wat te denken van ‘Ballefruttersgat’? De naam die Goirle met trots draagt tijdens carnaval. Trots omdat tussen 1550 en 1870 ballefrutten een eervolle bezigheid was voor de veelal kleine keuterboeren die er goede sier mee maakten en er in de stille wintermaanden een aardig zakcentje mee verdienden.
Grote vraag
Neem een dot kalfshaar. Haar van een koe of varken mag ook. Verknip een lapje kalfsleer tot twee halve cirkels van ieder drie segmenten. Naai deze met een fijne steek en sterk garen aan elkaar maar houd een stukje open. Frut daarin de dot haar, duw de boel stevig en strak aan en naai het laatste stukje dicht.
‘Frutten’ mag in het ABN frutselen betekenen – iets slordig in elkaar prutsen – een ballefrutter deed het tegendeel. Hij maakte ballen waar grote vraag naar was, zeker de kwaliteitsballen uit Goirle. Duizenden vonden jaarlijks hun weg naar de hoge heren én dames van de adel overal in Europa.
Typische nijverheidstak
Wat ze ermee deden? Een soort van kaatsballen zoals Friesland die nog kent. De bedoeling was de bal met de handpalm zo te slaan dat de tegenpartij hem niet kon terugspelen. Vanaf de Romeinen een populair openluchtspel tussen twee, vier of zelfs meer spelers. Men meent dat het de voorloper is van tennis. Misschien omdat in de loop van de tijd ook slaghout en handschoen gebruikt mochten worden.
Terug naar het Goirle van 1665 toen er vanuit zo’n 28 plekken kaatsballen aan de vorstenhoven van onder anderen Karel van Gelder en prins Maurits geleverd werden en er zelfs een ballemakersgilde werd opgericht. Ruim twee eeuwen later ging deze typische Goirlese nijverheidstak teloor nadat de gummibal zijn intrede deed.
En toch vergeten we de ballefrutters niet. De vaklui die zulke kleine ballen maakte ‘dagge um zoo kweit waart in oew haand’. De sporters van weleer spuugden er na een slok bier eens goed op, dan stond de bal goed strak. Al bij al blijft Ballefruttersgat een prachtige geuzennaam.
Dit bericht delen op social media?
Dat kan via onderstaande buttons.